Jong in Srebrenica:

"Ze kunnen mij niet dwingen om in een openluchtmuseum te leven"

“Dit festival, dat van start ging in het jaar dat veel Bosniak families terugkeerden naar Srebrenica, was erop gericht de mensen die overleefden en terugkeerden een trap na te geven. (…) zoveel jongeren zijn hier vermoord zonder reden. Zij hadden geen kans om plezier te maken, zoals jongeren in andere delen van de wereld. Uit respect voor de doden, sommigen nog steeds in massagraven, en hun nabestaanden, zou dit festival verboden moeten worden.” Kasim Husejnovic, de auteur van deze tekst op Facebookpagina ‘Zaustovimo Silvertown Shine’, wil niet veel commentaar geven. “Ik ben tegen het festival. De reden is dat er 8.000 mensen zijn vermoord.” Sinds 2003 wordt in Srebrenica door een groep jongeren ieder jaar het Silvertown (de Engelse vertaling van Srebenica) Shine Festival georganiseerd. Ieder jaar levert dat dezelfde discussie op: Mag op een plaats waar zoveel bloed is vergoten worden gedanst en gezongen? Afgelopen zaterdag won de behoefte van vele jongeren aan muziek, dans en plezier het van de behoefte aan continue herdenking. Op 8 augustus kwamen ongeveer 1.000 jongeren uit de omgeving naar het voetbalveld van FC Guber voor de zesde editie van het festival.

Terugkeer van de muziek

Dit jaar had de organisatie grote moeite om een vergunning voor het festival los te krijgen. De gemeente wilde niet dat het sportveld voor de middelbar e school, waar in de oorlog 70 kinderen werden gedood door een granaat, opnieuw zou worden gebruikt als festivalterrein. "Onzin" zegt Vladislav Vlaji, halverwege de 40 en medewerker van een toeristenbureau wat sinds twee jaar in het centrum van Srebrenica is gevestigd. "Iedere stap die je hier zet, zet je op grond waar iemand is vermoord. Betekent dat dat we moeten stoppen met leven?." “Ze zeggen dat we dansen op een begraafplaats.” zegt organisator van het festival Alexander Perendic (32) met veel gevoel voor drama. Met zijn woeste baard en ronde wangen lacht hij alles weg wat op zijn pad komt. Zijn collega Milena Nicolic (29) reageert fel. “Dit zijn mensen die niet in Srebrenica wonen. Zij wonen in Amerika, Duitsland, Nederland, en kunnen alles doen wat ze willen. Zij kunnen niet voor mij bepalen wat ik wel en niet mag doen. Ze kunnen mij niet dwingen om in een openluchtmuseum te leven." De 10.995 leden van de Facebook pagina van Husejnovic wonen niet in Srebenica. Daarover is bijna ieder van de aanwezigen het eens. Hoewel niemand de dramatische recente geschiedenis van de stad ontkent, willen zij verder met hun leven. Een week geleden was er in het centrum van de stad ook al een muziekfestival. Op een heuvel die uitkijkt op de stad, vlak voor een verlaten hotel, vond een reunie plaats van muzikanten die ooit in Srebrenica woonden. Dejan Živanovi (36), nu wonend in het nabijgelegen Bratunac, was een van hen. "Ik hou er niet van om naar Srebrenica te gaan. Er hangt daar een vreemde sfeer. Maar door zo'n festival komt langzaam weer het leven in de stad terug." De muziek begint langzaam weer te spelen in deze stad, die voor de oorlog zo vol leven was - met elke dag ruim 2500 overnachtende toeristen, live muziek en dansavonden.

etniks

Op de kritieken - op Facebook maar ook in sommige lokale media - dat voornamelijk Servische jongeren naar dit festival komen reageren de organisatoren afwijzend. Ze willen niet langer in een hokje worden gestopt, niet langer als Servische slechterikken worden bestempeld. "Ik ben het zat om te worden beoordeeld op iets wat is gebeurd toen ik nog een klein kind was." zegt Nicolic. Over religie en afkomst wil niemand het vanavond hebben. Het programma bestaat zoals elk jaar uit een mix van Servische, Kroatische en Bosnische bands. Lokale bands zijn Stari Grad, Zadnji Popis en Sasi – Rock met een vleugje heimwee naar vroeger tijden. Grote publiekstrekkers zijn Skroz, pop rock uit Sarajevo, en Bjesovi, een band uit Servie die harde, duistere rockmuziek maakt met een religieus tintje. Met name de laatste heft veel liefhebbers van hardere rockmuziek op de been gebracht. Het publiek lijkt inderdaad voornamelijk te bestaan uit Servische jongeren. Hoewel dat onder de inwoners van Srebrenica niet voor grote bezwaren lijkt te zorgen, "Wie niet wil komen, gaat niet" legt de 34 jarige Slavisa het helder uit, vormt het festival daardoor soms een politieke speelbal. "Vorig jaar, om een uur of drie ‘s nachts, kwam er een lokale politicus langs. We waren toen net klaar met opruimen. Hij en zijn vrienden wilden bier. Toen we vertelden dat we de tap al hadden afgesloten, werden ze boos. - Dus je hebt wel bier voor die Cetniks, maar niet voor ons? - toen ze hun messen op tafel legden, hebben we ze uiteindelijk toch maar bier gegeven.” herinnert een van de vrijwilligers, haar naam wil ze liever niet in de krant, zich. Dit jaar rijdt er 's middags een witte auto met het woord NASER (naar Naser Oric, Bosnische legeraanvoerder) in het kenteken af en aan. Maar een confrontatie blijft uit. Dat is alle zes jaren zo geweest: nog nooit waren er grote aanvaringen of vechtpartijen.

The show must go on

Door de problemen met het aanvragen van een vergunning, is het festival niet alleen verhuisd naar een andere datum (normaal wordt het festival begin juni georganiseerd), maar ook naar een andere lokatie. De wijzigingen zorgden ervoor dat alles in korte tijd moest worden georganiseerd. Van de twee of drie dagen die het festival normaal beslaat, is er slechts één overgebleven. De stroom mensen die met bussen vanuit andere steden in Srebrenica werd verwacht, blijft dan ook uit. Als de eerste band ‘Stari Grad’ (Oude Stad) begint met het spelen van hun oude Joegoslavische rock nummers, zit slechts een busvol mensen aan de zijkant van het voetbalveld, op een door tijd en geweld gehavende tribune. De start van het Silvertown Shine festival biedt - ondanks de graffiti die Spaanse en Servische kunstenaars vanmiddag hebben aangebracht - een troosteloze aan blik. Tijdens dat kunstzinnige middaggedeelte van het programma was er zelfs helemaal niemand, behalve een tiental bewakers die op een kluitje in de schaduw zaten weggekropen. Op het hoogtepunt van de avond zijn er rond de 1000 bezoekers. Nikolic wuift vragen over eventuele teleurstelling weg. “We hadden maar twee maanden om deze dag te organiseren. Daardoor hebben we niet de grote namen van vorige jaren kunnen boeken. Maar het belangrijkste is dat het doorgaat. Met hoe weinig mensen ook.”

Internationaal

De 23 jarige Amar Corovic is met de bus vanuit Sarajevo gekomen voor dit festival. Hij komt ieder jaar. Vannacht om een uur of vijf is hij weer terug - acht uur in de bus voor een avondje festival. “En daarna moet ik gewoon weer werken. Maar ik wilde hier gewoon heel graag heen.” Zijn vriendin durfde niet. “Omdat het Srebrenica is.” Juist daarom is de komst van mensen uit andere steden belangrijk, vindt de 28 jarige Branko Trijic. “Doordat mensen uit andere steden en andere landen hier komen en we samen plezier hebben, kunnen ze zien dat we geen medelijden nodig hebben. Dat we normale jongeren zijn, dezelfde muziek leuk vinden en net zoveel houden van plezier maken en bier drinken.” Silvertown Shine is nog lang niet op het niveau van internationale muziekfestivals zoals die in de rest van Europa worden gehouden.."Maar wie weet"zegt Trijic optimistisch "Over een paar jaar komen hier misschien wel jongeren uit heel Europa."

Vol overgave

Tot die tijd is dit een festival voor de avontuurlijken. Toiletten zijn te vinden in de brandnetels onder de tribune, in de schaduw langs de rand van het veld of in de kantine van de voetbalvereniging, door jezelf uit te geven voor organisatie. Helaas doet ook deze laatste verlangen naar een dixi. De wat Spartaanse omstandigheden lijken niemand te deren. Wie er is, is er vol overgave. Jovana Ristic (16) en Sanja Prodorovic (17) zijn voor het eerst op het festival en hebben voor de gelegenheid hun haar groen geverfd. Zij stoppen niet meer met springen tot de laatste mensen om half drie van het veld worden geveegd. “Mijn twee vriendinnen waren bij het Guca festival in Servie, het grootste trompetfestival ter wereld. Maar toen ze net via de telefoon hoorden hoe leuk het hier was, zijn ze hierheen komen liften. Ze zijn nu halverwege, dus ik hoop dat ze het nog halen!“ roept Jelena Jovanovic (24), om vervolgens hard naar voren te rennen als de band Skroz haar favoriete nummer speelt. Tegen enen worden de twee lifters gesignaleerd. Net op tijd voor de hoofdact van de avond: Bjelovic. Luidkeels zingen alle aanwezigen mee met de teksten van de duistere rockband. Tina Dramac, 27 jarige afgestudeerd psychologe, neemt even pauze van het headbangen en vliegt deze buitenlander om de hals. “Tell them, girl. You tell them, that Srebrenica is no longer about death. We in Srebrenica are very much alive!”