Stereotype: Afrika

“I swear to god, everyone there was so surprised to see a fat person coming from Africa…” Iedereen aan tafel lacht hartelijk om de opmerking van journaliste Promise, die vertelt over haar bezoek aan Londen tijdens de LiveAid concerten. Om vervolgens met vragende ogen mijn kant op te glimlachen. Was dat echt waar?

De opmerking refereerde aan de vele foto’s van uitgemergelde kinderen die we zojuist hebben bekeken, met de foto van Pulitzer Prize Winnaar Kevin Carter – waarop een uitgehongerd kindje wordt beloerd door een aasgier – als hoogte (of diepte) punt.

Ik ben bang dat de opmerking misschien wel een klein beetje op waarheid berust. Samen met docent Hugh (we bevinden ons in de fotojournalistiek & ethiek cursus “Imaging children”) bedenk ik welke beelden de komende tijd de Westerse media zullen domineren. We komen tot een nogal huiveringwekkende voorspelling:

Met stip op één: Robert Mugabe

Op twee: hongerige kinderen.

Geen al te positieve weergave. Alsook een nogal eenzijdig beeld van dat continent. Vooral als je bedenkt dat ik alleen al in Zuid-Afrika nog geen enkel moment van ‘komkommertijd’ heb meegemaakt. Het nieuws slaat je om de oren en in andere landen zal dat niet heel veel minder zijn.

Overigens domineren ook hier in Zuid-Afrika, wat zich ondanks haar naam op vele vlakken afzijdig houdt van de rest van het continent, negatieve stereotypen over ‘Afrika’. Huilende kinderen met hongeroedeem sieren verhalen over economische crisissen. Een jongetje wiens smoezelige gezichtje verwrongen is van het harde huilen wordt gebruikt als symbool voor de strijd tegen HIV onder vrouwen. Een huilend meisje ligt in de armen van een journaliste die een item over de verkiezingen in Zimbabwe presenteert. Een verhaal over Sudan wordt vergezeld van een foto waarop een blanke rode kruis medewerkster met wapperende blonde haren zoals in een 17de eeuws schilderij zeult met een ondervoed zwart kind.

Aan het stereotype over Mugabe als krankzinnige dictator wijdt ik geen woorden. Wat mij betreft is dat hartstikke waar.

Maar willen jullie mij geloven als ik zeg dat geen van de kinderen die ik hier heb ontmoet – de kinderen die van hun huis waren verjaagd door xenofobisch geweld inbegrepen – zo verdrietig keek als de kinderen op deze foto’s? Of zo hulpeloos. De vluchtelingenkinderen die aan MMP’s mediaworkshop deelnamen joegen de cursusleiders afgelopen week de stuipen op het lijf omdat ze zo slim en mondig waren.

In het toneelstuk “Original Skin” wat ik vorige week zag vertelt de actrice een verhaal over een bedelend kind wat ze ooit bij een stoplicht zag zitten. Het meisje vroeg om twee rand voor brood, wat de actrice haar gaf. Even later zag ze het meisje rond de hoek komen lopen met in haar hand een chocoladeijsje. Ze zag ook hoe dat ijsje op dat moment alles was wat het meisje zag, proefde, voelde en dacht.

De kinderen die ik hier ben tegengekomen verschillen niet van mijn stereotype van kinderen in het algemeen; dol op ijs en koekjes, bijdehand en vrolijk.

Overigens brengt me dat op een ander stereotype over ‘Afrika’ wat hier werd ontkracht: Namelijk dat alle Afrikanen zo goedlachs en gezellig zijn. Zelden zag ik zulke chagrijnige mensen als in Zuid-Afrika’s overheidsgebouwen. En wisten jullie dat Zuid-Afrikanen de Nederlanders naar de kroon steken waar het gaat over klagen – en dan vooral over het weer?