A country in love with it’s cars

Het stereotype van de Zuid-Afrikaanse man: Hij kan niet schoonmaken, hij kan niet koken. Hij kan niet afwassen. Hij kan niet strijken. Omdat zijn nanny of huishoudster hem deze taken zijn hele leven uit handen heeft genomen zal zijn toekomstige vrouw ze van haar moeten overnemen; zelf is hij er simpelweg niet toe in staat.

Zo erg als dit stereotype beschrijft heb ik ze hier gelukkig nog niet gezien. Toch is er wel een verschil in zelfstandigheid te zien tussen (een deel van de) Zuid-Afrikanen en sommige andere wereldburgers. Dat geldt overigens zowel voor mannen als voor vrouwen.

Collega Tanya (uit Australie) en ik hebben er lang over nagedacht en hebben het probleem deels geweten aan de veiligheid en de daarbij behorende volledige afhankelijkheid van een auto.

Mijn KungFu klas bestaat voornamelijk uit jonge mannen van ongeveer zeventien a achttien jaar (ja – ik ben oud.). Zelf hebben ze nog geen rijbewijs of auto. De metertaxi’s zijn te duur. En alle andere vormen van transport te gevaarlijk. Ze zijn afhankelijk van waar hun ouders ze willen brengen, wat er toe leidt dat ze veel delen van Johannesburg nog nooit hebben gezien. “Wow, have you been to Soweto? My parents would never let me do that, I think they are still stuck in past stereotypes” “Wow, have you been to Newtown? I can’t go there, my parents think it is too dangerous”. KungFu klasgenoot Chris is nieuwsgierig naar nieuwe plekken maar moet minstens wachten tot hij achttien is voor hij ze kan gaan zien. Zelfstandig ondernemen begint in Zuid-Afrika begint dus pas op de leeftijd waarop veel Nederlandse jongeren al op zichzelf gaan wonen. Een voordeel is wel dat het heel makkelijk is om indruk te maken als KungFu granny mét auto.

Dit speelt vooral onder de bevolking in de suburbs, veelal blanke Zuid-Afrikanen. Zij lopen niet. Althans niet op straat. In winkelcentra; ja. Langs terrassen op Parkhurst’s 4th avenue of de restaurants in Mellville; ja. Ergens heen; nee. ’s Ochtends gaan de automatische garagedeuren in de grote betonnen muur in onze straat een voor een open, om de buren in hun auto’s naar buiten te laten rollen. ’s Avonds gaan de roldeuren weer heel even open om ze weer binnen te laten. Het is een hele toer om te ontdekken wie er naast je wonen, laat staan om te gluren hoe hun huizen eruit zien.

De hoge criminaliteitscijfers hebben ervoor gezorgd dat mensen met geld zich zoveel mogelijk schuilhouden achter hoge muren en in grote auto’s.

Een auto wordt daarom bijna een vereiste om ergens te komen: de minibus taxi’s zijn na donker niet meer veilig en metertaxi’s zijn naast duur vaak niet op de hoogte van straatnamen of zelfs maar wijken. Ook ik ben een autoverslaafde geworden. Hoewel ik overdag wel gewoon naar mijn werk loop, kom ik na donker niet meer zonder auto mijn betonnen omheining uit. Zelfs niet naar de sportschool, die toch echt maar vijf (woonwijk)straten van mijn huis verwijderd is. Of naar collega Tanya, vier straten.

Met dit in het achterhoofd is het niet zo verwonderlijk dat Zuid-Afrikanen veel waarde hechten aan hun auto. De stijgende benzineprijzen veranderen daar niks aan. Autodiefstallen ook niet. Stuursloten, tracking devices, alarmsystemen en nu zelfs kentekennummers op het dak van de auto (handig vanuit een helikopter) worden ingezet om diefstal te voorkomen.

Ik denk dat ik zal moeten afkicken als ik straks in Nederland mijn BMW weer moet omruilen voor mijn oude vertrouwde fiets (Daniel rijdt ie nog?). Qua road trips brengt die me een stuk minder ver. Maar ik verheug me er ook al weer erg op! Parkeerruimte zoeken voor de deur van de kroeg is een stuk makkelijker met twee wielen en een biertje drinken voelt een stuk minder onverantwoordelijk. (En er is de optie van meer dan één glas) Op de fiets krijg je al een heel stuk van je beweging – scheelt weer tijd qua sporten. En boven alles is de fiets een stuk gezelliger. Tegenliggers kun je goed bekijken en wanneer je toevallig dezelfde kant opmoet als een andere fietser kun je gezellig samen fietsen. (In tegenstelling tot collega Anna en ik die deze zaterdag in totaal ruim veertig minuten eenzaam achter elkaar aan hebben gereden in de auto op weg naar galerie en terras)

En zou het nou ook veiliger worden als er meer mensen ‘los’ op straat zouden lopen en of fietsen? De tijd zal het wellicht leren – met nog meer stijgingen in de benzinekosten in het vooruitzicht.