witchcraft

“Wat is er dan aan de hand met je voet?” “Nou, een heks heeft een kwade kracht in mijn voet geplaatst waardoor deze nu opzwelt. Daarom moet ik drie dagen, drie uur lang mijn voet in wijwater houden. Daarna kan ik de bisschop vragen om het kwade bloed uit mijn voet te prikken.”

Juist.

Ik moet even drie keer met mijn ogen knipperen voor ik dat antwoord heb verwerkt. Ik had iets verwacht in de categorie “gestoten”. Toch is dit geen heel ongewone opmerking in de context van Zuid Afrika. Dagblad Daily Sun bijvoorbeeld staat vol met verhalen over vervloekingen en sangoma’s (natuurgenezers). “Ik kan zien dat het moeilijk is voor jou om te geloven.” Zegt collega Rueben – terecht – “Voor jou is hekserij misschien geen realiteit. Maar voor mij is het dat des te meer. Hoewel wij steeds meer in de Westerse wereld vallen en willen vallen kun je datgene wat je in het gezicht staart niet ontkennen. Ik kén mensen met slangen in hun buik. Met kikkers in hun buik. En die kikkers en slangen komen daar niet zomaar, die zijn daar door iemand geplaatst.”

Zelf heeft hij het vermoeden dat een aantal van zijn familieleden – volgens hem kunnen alleen familieleden elkaar vervloeken– het op hem hebben gemunt: Dit is niet de eerste keer dat hij last heeft van hekserij.

Welk sprookje is dat toch waar één van de gasten op het doopfeest een vloek uitspreekt over de veelbelovende toekomst van een pasgeboren prinsesje… Ik vind het moeilijk om hekserij niet in de context van verhalen en legendes te plaatsen. Vooral als collega George in de conversatie inbreekt met zijn verhaal over een jongen die een studiebeurs won voor een universiteit in de Verenigde Staten. “Een van zijn familieleden was zo jaloers dat hij een vloek over de jongen uitsprak. Daardoor had de jongen 24 uur per dag een erectie. Hij schaamde zich daar zo voor dat hij uiteindelijk weer naar huis terugkwam.”

Maar of ík nu moeite heb met het idee of niet, feit blijft dat hekserij in heel Afrika een prominente rol speelt. Feit blijft dat ik als niet-gelover in de minderheid ben in dit gesprek (alleen collega Wennie gelooft misschien nog wel minder – maar dat is ook een Nederlander). En wie garandeert mij dat iets wat in mijn realiteit een verzinsel lijkt, dat in een andere realiteit ook is?

Collega Frank heeft zo zijn eigen ideeën over hekserij. “Er is een verschil tussen weten dat iets bestaat en geloven in iets. Ik weet dat het bestaat, maar ik geloof er niet in. Daardoor kan hekserij mij niet beïnvloeden.” Blijkbaar hebben heksen geen toegang tot geesten die daar niet voor open staan.

Ik wens collega Rueben succes met zijn voet – hoewel ik niet helemaal zeker weet wat de gepaste wens is voor iemand met een behekst lichaamsdeel - en besluit me meer te gaan verdiepen in deze wereld van hekserij. Noem mij maar raar, maar ergens klinkt die redenatie van collega Frank best logisch. Hekserij als een kwestie van wilskracht en mentale beïnvloeding. Maar heel misschien is dat ook wel omdat ik volgens die redenatie de alom aanwezige toverkracht hier in Zuid Afrika makkelijk kan ontwijken: Ik geloof lekker toch niet in heksen.