De stad die een durpske is

Als ik de straat oversteek in het centrum van Srebrenica hoor ik ineens een luid “Joehoe! Hello!” Nikola, de 32 jarige Oostenrijkse psychologe die ‘s contends bij mij in de bus zat zit onderuitgezakt op het terras van café Veneras. Zij heeft 's ochtends de busreis van vier uur vanuit Sarajevo gemaakt, en wacht nu diezelfde dag nog op de bus terug. "The people in the hostel where I stayed told me that there was nothing to do. Lonely planet does not offer any information about accomodation - neither does internet. Who would have known that there would be so many café's and restaurants?" Toch is ze wel blij dat ze al terug gaat naar Sarjavo. "Er hangt hier een vreemde sfeer. Beklemmend."
Ik ben het met haar eens. Deels. Toen ik om een uur of elf uit de bus werd gezet, voelde ik alle ogen op mij gericht. Of eigenlijk was dat al voordat ik uit de bus stapte, toen de buschaffeur zijn spiegel een beetje verstelde om eens goed naar mij te kunnen koekeloeren. De eerste dag had ik, net als zes jaar geleden, moeite met over straat lopen. Met het idee dat iedereen vanachter zijn gordijntjes, vanaf de balkons of gewoon van vlak naast je naar je staart

Is de sfeer in dit stadje nog altijd bedrukt door de geschiedenis? Of is het de normale lichte claustrofobie die kan ontstaan in kleine woongemeenschappen, ingekleurd met de beelden van de oorlog die iedere toerist in gedachten met zich meedraagt?
Twee kunstfotografen uit Denemarken en Bulgarije ("I was an exchange student from Kopenhagen in Frankfurt. That is when I met him. Then we had a baby, and now we live in Berlin.") zijn al zes dagen in Srebrenica. Liever bleven ze nog langer, maar ze hebben een afspraak vlakbij Sarajevo. "Je kunt de meest fantastische ontdekkingen doen. Neem nu dit jeugdcentrum - drie jaar geleden gerenoveerd en opgericht door lokale jongeren - hier komen zoveel creatieve mensen, met de meest geweldige ideeen. “

En dan blijkt een 'dorp' eigenlijk helemaal niet zo’n gekke plek voor een vakantie. Dan blijken mensen gewoon nieuwsgierig, en vol van verlangen om hun verhalen te delen. Mooie - vaak van vroeger, en afschuwelijke - vaak uit de oorlog. Wat de mensen delen is een trauma door het zien van afschuwelijke dingen en door verlies van zoveel dierbaren. Maar wat ze ook delen is een passie voor het vertellen van sterke verhalen, een talent voor het maken van cynische grapjes, en een voorliefde voor koffie, sigaretten en vlees.
Waar anders dan in een dorp wordt je op de eerste dag spontaan door een voorbijganger meegenomen voor een wandeling door de natuur, uitgenodigd voor een barbeque en zit je vervolgens op de koffie bij de buurvrouw?